แสงแดดคือทั้งแหล่งชีวิตและภัยคุกคามในเวลาเดียวกัน—ร่างกายต้องการมันเพื่อสร้างวิตามิน D กระตุ้นอารมณ์ และเสริมสุขภาพในระดับระบบ แต่ผิวหนังซึ่งเป็นแนวหน้าในการรับแดด กลับต้องเผชิญความเสี่ยงตั้งแต่ระดับ DNA ไปจนถึงมะเร็งผิวหนัง
ล่าสุด มีการศึกษาที่ชี้ว่า “จุลชีพผิวหนัง” หรือ microbiome อาจเป็นกุญแจดอกใหม่ในการทำความเข้าใจว่า ทำไมผิวบางคนจึงรับมือกับแสงแดดได้ดีกว่าอีกคน
Microbiome: ไม่ใช่แค่เชื้อจุลินทรีย์ แต่คือระบบภูมิคุ้มกันเชิงนิเวศของผิว
บนผิวของเรามีสิ่งมีชีวิตเล็กจิ๋วมากมาย: แบคทีเรียกว่า 1,000 ชนิด, เชื้อราหลายสิบสายพันธุ์ และไวรัสอีกจำนวนนับไม่ถ้วน ระบบนี้มีความหลากหลายและเปลี่ยนแปลงไปตามสภาพผิว ไลฟ์สไตล์ และสิ่งแวดล้อม
แต่วิวัฒนาการของมนุษย์สมัยใหม่ทำให้ microbiome ผิวเสียสมดุล—นักวิทยาศาสตร์คาดว่าเราสูญเสียจุลชีพดั้งเดิมไปถึง 80% แล้ว
จุดสำคัญคือการหายไปของ biofilm —ฟิล์มบางๆ ที่เคยห่อหุ้มผิวมนุษย์ ช่วยดูดซับรังสี UV และเปลี่ยนมันให้เป็นพลังงานเพื่อขับเคลื่อนเมตาบอลิซึมที่เป็นประโยชน์ เช่น การสังเคราะห์วิตามิน D
งานวิจัยล่าสุดชี้ว่า microbiome บางสายพันธุ์ช่วยลดผลกระทบของรังสี UV ได้จริง
งานวิจัยปี 2025 ใน Journal of Investigative Dermatology พบว่าแบคทีเรีย Staphylococcus epidermidis มีเอนไซม์ urocanase ที่สามารถย่อย cis-urocanic acid ซึ่งมักทำให้ภูมิคุ้มกันผิวลดลงหลังโดน UVB
งานวิจัยปี 2023 ใน Research in Microbiology พบว่าเมื่อผิวได้รับแดด ระบบ microbiome จะ “ปรับตัว” โดยเพิ่มแบคทีเรียกลุ่ม Sphingomonas และ Erythrobacteraceae ซึ่งอาจสร้างสารป้องกัน UV ได้
งานวิจัยปี 2018 พบว่า S. epidermidis บางสายพันธุ์สามารถผลิต 6-HAP สารที่ยับยั้งการแบ่งตัวของเซลล์มะเร็งผิวหนัง
อนาคตของวัคซีนผิว?
นักวิจัยกำลังพัฒนา วัคซีนผิวหนัง โดยใช้ภูมิคุ้มกันที่มีอยู่เดิมต่อ HPV บนผิว เพื่อกระตุ้น T-cell มาต่อสู้กับมะเร็งผิวหนังในระดับที่แม่นยำขึ้น
ผิวคุณต้องการมากกว่าแค่ครีมกันแดด
แม้ microbiome จะไม่ใช่ SPF แต่อาจเป็น “เลเยอร์ที่หายไป” ในการดูแลผิวจากภายใน:
หลีกเลี่ยงสบู่ที่รุนแรง
เสริม barrier ผิวด้วยเซราไมด์, โอ๊ต, เชียบัตเตอร์, กรดไขมัน
รักษาสุขภาพ microbiome ผ่านไลฟ์สไตล์ที่ดี: นอนพอ, ลดเครียด, งดสูบ, อาหารไม่อักเสบ
แบรนด์อย่าง Symbiome ก็ออกผลิตภัณฑ์แนวใหม่ เช่น Postbiomic™ mist ที่เลียนแบบการทำงานของ biofilm เดิมที่เราสูญเสียไป
Microbiome: ไม่ใช่แค่คำแฟนซีในวงการสกินแคร์ แต่คือแนวคิดที่อาจเปลี่ยนเกม
เรากำลังก้าวเข้าสู่ยุคที่การดูแลผิวไม่ใช่แค่ปกป้องจากภายนอก แต่คือ การร่วมมือกับชีวิตเล็กๆ ที่อยู่บนผิวเราเอง
เพราะบางที การปกป้องผิวจากแสงแดด อาจไม่ใช่เรื่องของ “กันแดด” อย่างเดียวอีกต่อไป